కేంద్ర మంత్రి మండలి

• కేంద్ర మంత్రి మండలి ఆర్టికల్ 74 ప్రకారం పరిపాలనలో రాష్ట్రపతికి సలహా సహకారాలు అందించడానికి ప్రధానమంత్రి ఆధ్వర్యంలో మంత్రి మండలి ఉంటుంది .
• 74(1) ప్రకారం రాష్ట్రపతి విధి నిర్వహణలో సహకరించటకు ప్రధాని అధ్యక్షతన మంత్రిమండలి ఉంటుంది .
• ఆర్టికల్ 75 ప్రకారం లోక్ సభలో మెజారిటీ పార్టీ నాయకుణ్ణి ప్రధానిగా రాష్ట్రపతి నియమిస్తే ప్రధాని సలహాపై ఇతర మంత్రి మండలిని రాష్ట్రపతి నియమిస్తాడు .
• 75 (1 ఎ) ప్రకారం మొత్తం మంత్రుల సంఖ్య లోక్సభలో మొత్తం సభ్యులలో 15 శాతం మించరాదు.
• ఆర్టికల్ 75 (3) ప్రకారం మంత్రులు సమిష్టిగా లోక్ సభకు భాద్యత వహిస్తారు. వ్యక్తిగతంగా రాష్ట్రపతికి భాద్యత వహిస్తారు.
• మంత్రులుగా నియమించబడేవారు ఏ సభలోను సభ్యత్వం లేకుండా ఉంటే 6 నెలలలో ఏదో ఒక సభ నుంచి ఎన్నిక కావాలి.
• ఏ పార్టీకి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటుచేసే మెజారిటీ లేనప్పుడు రాష్ట్రపతి తనవిచక్షణాధికారంతో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయమని కోరితే ఒక నెల రోజుల్లో తన మెజారిటీని నిరూపించుకోవాలి .
• లోక్ సభ సభ్యుడు స్పీకర్ యొక్క అనుమతి లేకుండా 60 రోజులు నిరంతరంగా సభకు హాజరు కాకపోతే తన పదవి కోల్పోతాడు.
• గోపాల స్వామి అయ్యంగార్ కమిటీ మంత్రి వర్గాన్ని మూడు వర్గాలుగా విభజించారు.
1.క్యాబినేట్ మంత్రులు
2.స్టేట్ మంత్రులు
3.సహాయక మంత్రులు
• 352 వ అధికరణలో క్యాబినేట్ అనే పదాన్ని భారత రాజ్యాంగంలో 44 వ రాజ్యాంగ సవరణ 1978 ద్వారా చేర్చారు.
• కేబినేట్ మంత్రులు - తమశాఖలపై పూర్తి ఆధిపత్యం కల్గి ఉంటారు .కేంద్రమంత్రి మండలి తరుపున విధాన నిర్ణయాలు చేస్తారు .
• స్టేట్ మంత్రులు - పరిపాలనా శాఖలను స్వతంత్రంగా నిర్వహిస్తారు .వీరు ప్రధానికి జవాబుదారీగా ఉంటారు .
• డిప్యూటీ మంత్రులు -కేబినేట్ మంత్రులకు సహాయంగా ఉంటారు .వీరినే సహాయమంత్రులుగా పిలుస్తారు.
• రాజ్యాంగం ప్రకారం మంత్రులందరూ ఒకే హోదాని కలిగి ఉంటారు.
• మంత్రిమండలి సమిష్టి వ్యక్తిగత భాద్యతలు కలిగి ఉంటారు .
కేబినేట్ విధులు :-
1) ప్రభుత్వ విధానాల రూపకల్పన
2) శాఖల మధ్య పరిపాలనా సమన్వయం
3) పరిపాలనపై అత్యున్నత నియంత్రణ
4) వార్షిక బడ్జెట్ రూపకల్పన పార్లమెంటులో ప్రవేశపెట్టుట
5) అత్యవసర ఆర్డినెన్స్ జారీకి రూపకల్పన చేయుట
6) విదేశాంగ విధాన రూపకల్పన
• భారత దేశంలో మొదటి మంత్రిమండలి సభ్యుల సంఖ్య - 14