బౌద్ధ మతం

గౌతమ బుద్ధుడు	(563-483)
జననం	లుంబినీ వనం (పద్మం)
మహాభినిష్క్రమణం	కపిలవస్థు (గుర్రం)
సంబోధి	గయ (బోధి వృక్షం)
ధర్మ చక్ర పరివర్తనం	సారనాధ్ (చక్రం)
మరణం	కుసీనగరం (స్థూపం )

•క్రీ.పూ 6 వ శతాబ్దంలో హిందూ మతానికి వ్యతిరేకంగా 62 మత ఉద్యమాలు జరిగాయి వాటిలో ప్రదానమైనవి .
1.బౌద్ధ మతం
2. జైన మతం
3. అజీవిక
4.చార్వాక
బౌద్ధమతం :-
•బుద్ధుడు మొదట ప్రస్థావించిన విదేశీయుడు - క్లిమెంట్
•ఈ మతాన్ని గౌతమ బుద్ధుడు క్రీ.పూ 563-483 స్థాపించాడు .బుద్ధుని అసలు పేరు సిద్ధార్ధుడు .
•బుద్ధునికి గల ఇతర పేర్లు - శాక్యముని , తధాగతుడు , అంగీరసుడు అని కూడా పిలుస్తారు .ఇతను గౌతమి గోత్రానికి చెందిన వాడు .
•ఇతడు శాఖ్య తెగకు చెందిన వాడు .ఇతనిని శాక్యముని అని కూడా పిలుస్తారు .
•శాఖ్య తెగ కపిలవస్తు అనే రాజ్యాన్ని పాలించింది .
•తండ్రి శుద్ధోధనుడు , తల్లి మహా మాయ.
•మహామాయ కపిలస్తు నుంచి , శ్రావస్థకి వెలుతుండగా మార్గ మధ్యలో "లుంబిని" అనే గ్రామంలో సిద్ధార్ధుడు జన్మించాడు .
•సిద్ధార్ధుడు జన్మించిన ఏడు దినములకు మహా మాయ చనిపోగా , అతని పిన తల్లి గౌతమీ ప్రజాపతి ఇతడిని పెంచి పోషించింది.
•బౌద్ధమతంలో చేరిన మొదటి మహిళ గౌతమీ ప్రజా పతి .
•సిద్దార్ధుని భార్య పేరు యశోదర , కుమారుడు - రాహులుడు , రధ సారధి-చెన్న.
•బుద్ధుడి గుర్రం పేరు "కంఠక"
•29 వ ఏట కపిలవస్తు నగరంలో నాలుగు అంశాలను గమనించాడు
1. వృద్దుడు
2.రోగి
3.శవం
4.సన్యాసి
•ఈ దృశ్యాల ప్రభావం వలన ఙ్ఞానన్వేషణ చేయుచు ఇల్లు వదిలి వెల్లిపోయాడు .
•ఈ ఘటనను "మహాభినిష్క్రమణం" అంటారు.
•బుద్ధుని గురువులు - రుద్రక రామ పుత్ర , అలారకలామ .
•35 ఏళ్ళ వయసులో "గయ" లో భోది వృక్షం క్రింద 49 రోజులు ధ్యానం చేశాడు.
• బీహార్ లోని గయ నిరంజన నదీ తీరాన గలదు. ఇచ్చటనే బుద్ధుడు ఙ్ఞానోదయం పొందాడు . దీనిని "సంబోధి " అని పిలుస్తారు .
•ఈ చెట్టు పై నుండి బుద్ధుని దీక్ష భగ్నం చెయటానికి ప్రయత్నించింది "మార" అనే దుష్ట శక్తి .
•అప్పటి నుంచి సిద్దార్ధుడు బుద్ధుడు అయ్యాడు.బుద్ధుడు అనగా పూర్ణ జ్ఞానం కలవాడు .
•ఙ్ఞానోదయం తర్వాత సార్ నాధ్ లోని జింకల వనంలో మొదటి సారిగా తన ఐదుగురు శిష్యులకి ఉపదేశం చేశాడు .
•ఈ ఉపదేశాన్ని ధర్మ చక్ర పరివర్తనం అంటారు .
•క్రీ.పూ 483 లో తన 80 వ యేట కుసి నగరంలో చనిపోయాడు .
•దీనిని "మహా పరి నిర్యాణం " అంటారు .
బుద్ధుని జీవితంలో ఇతర ప్రముఖులు:-
బింబి సారుడు - రాజ గృహంలో వేణు వనాన్ని బహుమతిగా ఇచ్చాడు .
ఆనంద పిండధుడు - శ్రావస్థిలో జేత వనం బుద్ధునికి కొని ఇచ్చాడు .
అమ్రపాలి - బౌద్ధమతం స్వీకరించిన వేశ్య .
అంగుళీ మాలుడు - బుద్ధుని శిష్యునిగా మారిన బందిపోటు.
చుందుడు (చంఢ ) -బుద్ధునికి చివరగా ఆహారం ఇచ్చిన వ్యక్తి.
సుభద్రకుడు-బుద్ధునిచే చివరగా బోధన పొందిన వ్యక్తి .
•బుద్ధుని శిష్యులలో ముఖ్యమైనవారు-ఆనందుడు,ఉపాలి .
బుద్ధుని భోదనలు
ఆర్య సత్యాలు (4) :-
1.ప్రపంచమంతా దుఖఃం తో కూడు కున్నది .
2.కోరికలే దుఃఖానికి హేతువులు .
3.కోరికలు జయిస్తే దుః ఖాన్ని నిరోదించవచ్చు .
4.దీన్ని సాధించుటకు అష్టాంగ మార్గం తోడ్పడును .
అష్టాంగ మార్గం
1. సరియైన దృష్టి
2.సత్క్రియ
3.సరియైన వాక్కు
4.సరియైన లక్ష్యం
5.సరియైన ప్రయత్నం
6.సరియైన జీవనోపాధి .
7.సరియైన ఙ్ఞానము /చెతన్యము .
8.సరియైన ధ్యానము
మధ్యే మార్గం
లౌకిక మార్గానికి , భక్తి మార్గానికి మధ్యస్థంగా జీవించాలి . బౌద్ధ మతానికి మధ్యే మార్గమని పేరు .
•బుద్ధుని లైట్ ఆఫ్ ఏసియా అని వర్ణించింది - ఎడ్విన్ ఆర్నాల్డ్ .
•బుద్ధుని ప్రపంచ జ్యోతి అని వర్ణించింది - శ్రీమతి రైస్ డేవిడ్స్ .
•బౌద్ధ మత గ్రంధాలు
1.త్రి పీఠకములు
2.జాతక కథలు
•త్రి పీఠకములు మూడు - వినయ,సుత్త,అభిదమ్మ పీఠకములు .
•బుద్ధుని గత జన్మ వృత్తంతములు తెలుపునవి .జాతక కధలు ఇవి 500 .
•బౌద్ధ మత సమావేశాలు - వీటిని "సంగీతి " అంటారు .