సింధూ నాగరికత

• సింధు ప్రజలు పట్టణాలలో నివశించే వారు
• నగర పశ్చిమ భాగంలో కోటల రూపం లో ప్రధాన నిర్మాణాలు కలవు.
• రక్షణ గోడ కోట లేని ఏకైక నగరం -చాన్ హుదారో
• మూడు భాగాలుగా విభజించబడిన నగరం -ధోలవీర
• రోడ్ల నిర్మాణం చదరంగం పోలి ఉంటుంది(గ్రిడ్ వ్యవస్థ) .
• గ్రిడ్ వ్యవస్థ లో లేని నగరం - బన్వాలి
• ప్రస్తుతం గ్రిడ్ వ్యవస్తలో నిర్మిచబడిన ఏకైక నగరం - చండీఘర్
• గ్రిడ్ పద్దతిలో నిర్మించబడిన కట్టడం - తాజ్ మహల్
• కాల్చిన ఇటుకులను నిర్మాణాలకు ఉపయోగించారు . వీరు ఇటుకల తయారీలో గొప్ప నైపుణ్యం ప్రదర్శించారు .
• జాన్ మార్షల్ అబిప్రాయం ప్రకారం మాతృస్వామ్య వ్యవస్థ ఉంది.
• సింధు నాగరికతకు సంభందించిన పరిపాలన స్వరూపం గూర్చిన సమాచారం లభించుట లేదు.
• వీరి ప్రధాన వృత్తి వ్యవసాయం.
• వీరు ప్రధానoగా వ్యవసాయం రభీ పంట కాలంలో చేసేవారు .
• వరద నీటికి అడ్డు కట్టలు నిర్మించి వ్యవసాయం చేసేవారు .వీటిని గబర్ బంద్ లు అనే వారు .
• వీరి ప్రదాన పంటలు -గోదుమ,భార్లీ ,వరి,నువ్వులు, పత్తి.
• ప్రపంచంలో తొలి సారి ప్రత్తి , వరిని సాగు చేసిన వారు - సింధు
• లోథాల్ లో వరి గింజలు , రంగా పూర్ లో వరి పొట్టు (గుజరాత్ ) లభించాయి.
• బనవాలి (హర్యానా ) టెర్ర కోటలో నాగలి బొమ్మ లభించింది.
• కాళీ భంగన్ (రాజస్థాన్) నాగలి చారలు కలిగిన భూములు కంపించాయి.
• వీరికి గుర్రం తెలియదని బావిస్తారు కానీ గుర్రం ఆధారాలు బయటపడిన ప్రాంతం -
1.లోథాల్ -టెర్రకోట గుర్రం బొమ్మ.
2.సుర్కోటడ(గుజరథ్)-గుర్రం అస్థి పంజరం .
• నౌకా పరిశ్రమ కేంద్రం - లోథల్
• ప్రపంచంలో వెండిని మొదటి సారిగా వాడిని వారు-సింధు ప్రజలు.
• వీరు మెసపటోనియా ,పర్షియా, ఆఫ్గనిస్థాన్ లతో విదేశీ వ్యాపారం చేసేవారు.
• హరప్పా , మెసపటోనియాల మధ్య వ్యాపార కేంద్రంగా 'దిల్ మున్ '(బహ్రెయిన్) ద్వీపకల్పం వ్యవహరించేది.
• సుమేరియ గ్రంధాలు సింధు ప్రాంతాన్ని మొలహగా వర్ణించాయి.
• వీరు కుమ్మరి చక్రాన్ని విస్తృతంగా ఉపయోగించారు .
• వీరు తూకాలలో 16 యొక్క గుణిజాలు వాడారు .
• వీరు నిర్మాణాలలో ఇంగ్లీష్ బాండ్ అనే పద్దతి ఉపయోగిస్తారు.
• సింధు ప్రజలు ముద్రలు మెత్తటి రాతి స్వీయటైట్ పై ముద్రించే వారు
• వీరి లిపికి బొమ్మల లిపి అని పేరు
• ఈ లిపిని ఎవరి వివరిoచలేక పోయారు . ఇది ద్రవిడ లిపిని పోలి ఉంది.
• వీరు ఎడమ నుంచి కుడికి, కుడి నుంచి ఎడమకి వ్రాసేవారు. ఈ విధానానికి సర్ప లేఖనము అని పేరు .
• వస్తు మార్పిడి పద్దతి ద్వార వ్యాపారం .
మత వ్యవస్థ :-
•అమ్మ తల్లి అనే స్రీ దేవతను పూజించే వారు .
•పశుపతి మహదేవ అనే పురుష దైవాన్ని పూజించే వారు.
•పశుపతి మహదేవ్ ముద్రల పై గల జంతువులు- ఏనుగు , పులి , ఖడ్గ మృగం , దున్న
•సింధు ప్రజలకి పవిత్రమైనవి , పూజనీయమైనవి.
జంతువు - మూపురం గల ఎద్దు
పక్షి -పావురం
చెట్టు -రావి చెట్టు
గుర్తు - స్వస్థిక్
నదీ జంతువు -మొసలి
•సింధు ప్రజలకి తెలియనవి
జంతువు -గుర్రం
అడవి జంతువు - సిoహం
లోహం -ఇనుము
పంట -చెరకు
ఆయుధాలు - డాలు , శిరస్త్రాణం
•సింధు నాగరికత అంతానికి కారణాలు :
1.మార్టిమర్ వీలర్ (1945) ప్రకారం , ఆర్యుల దండ యాత్ర వలన అంతం అయింది.
2. జి.ఎఫ్ డేల్స్ ప్రకారం భూకంపాల వల్ల అంత మైంది .
3.రాబర్ట్ ఎల్ రైక్స్ ప్రకారం భూకంపం వల్ల.
4.సింధు సమాజంలోని అంతర్గత క్షీణిత వలన పతనం చెందింది.- గార్డెన్ చైల్డ్
5. 7 సార్లు వరదల వల్ల అంతమై , పునర్నిర్మించబడింది -మొహంజొదారో
•సమాధులలో శవాలతో పాటు కానుకులు వస్తువులు ఉంచేవారు .
•లోథాల్ లో సతీసహగమనం తెలిపే సమాది బయట పడింది .

---